İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Hukuk Fakültesinin düzenlediği "Bireysel İş Hukukunda Arabuluculuk" başlıklı Seminer, Fullbright doktora araştırma bursunu kazanmış ve Loyola Law School, Los Angeles ile University of California, Berkeley School of Law'da "Bireysel İş Hukukunda Arabuluculuk" konulu teziyle ilgili çalışmalar yürüten Dr. Hande Gül Küçükkaya tarafından sunuldu.

Nizami-i Gencevi Konferans Salonu'nda düzenlenen seminer; Hukuk Fakültesi Dekanı, dekan yardımcıları, akademik personeli ile öğrencilerin katılımıyla gerçekleştirildi. Dr. Küçükkaya, İngilizce olarak gerçekleştirdiği sunumunda araştırma sonuçlarını ve yurtdışındaki deneyimlerini katılımcılarla paylaştı.

Türkiye'de Uygulanan Yeniden Değerlendirici Arabuluculuk Modeli

Seminerde, alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemlerinden biri olan ve en çok uygulanan arabuluculuk faaliyetleri Türk ve Amerikan hukuku açısından karşılaştırmalı bir perspektifle ele alındı. Dr. Hande Gül Küçükkaya, taraflar arasındaki hukukî uyuşmazlıkların, taraf olmayan üçüncü bir kişinin yardımıyla çözülmesini sağlayan arabuluculuk faaliyetlerini; kolaylaştırıcı, değerlendirici ve dönüştürücü arabuluculuk modelleri olmak üzere detaylandırarak inceledi.

Türkiye'de özellikle yeniden değerlendirici arabuluculuk modelinin baskın olarak uygulandığını belirten Dr. Küçükkaya; ABD'deki iş uyuşmazlıklarında, arabulucuların önemli bir rol üstlendiğini, tarafların kendi problemleriyle yüzleşme ve karşı tarafın bakış açısını anlama yeteneği geliştirmekte yardımcı olan dönüştürücü arabuluculuk modeline yaygın olarak başvurulduğunu ifade etti. Türkiye'deki hukukî uyuşmazlıklarda Arabuluculuk Kanunu'nun 15. maddesinin 2. fıkrası kapsamında tarafların sorunlarına çözüm getiremediklerinde, arabulucunun önerilerde bulunduğunu vurgulayan Dr. Küçükkaya, değerlendirici arabuluculuk modelinde tarafların kendi durumlarını yeniden gerçekçi bir bakış açısıyla değerlendirmelerine yardımcı olmanın temel olduğunu belirtti.

Farklı Ülkelerde Arabuluculuk: Çeşitli Modeller, Farklı Uygulamalar

Arabuluculuğun mahkeme içi, mahkeme dışı ve mahkeme bağlantılı olmak üzere usûlüne göre üçe ayrıldığını söyleyen Dr. Küçükkaya sözlerine "Mahkeme içi arabuluculuk, görülmekte olan davalarda karar verme yetkisine sahip olmayan adliyede görevli arabulucu hâkimler tarafından gerçekleştirilir. Hâkimin varlığı, taraflar arası güç dengesizliğini doğuracak talepleri kısıtlamaktadır. Almanya’da bu model uygulanıyor ve özellikle iş hukukunda başarılı bir model olarak değerlendiriliyor. Mahkeme bağlantılı arabuluculuk ise mahkemede görülmekte olan davalarda, mahkemenin davayı askıya alarak mahkeme dışında yürütülmesine karar verdiği arabuluculuk türüdür. ABD’de uygulanan bu model, hâkimler tarafından gerçekleştirilecek ön inceleme aşamasında, uyuşmazlığın hâkim tarafından arabulucuya havale edilmesini içerir. Türk hukukunda, Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 140 ve 320. maddelerinde benzer uygulamalar bulunmasına rağmen bu usûl etkin şekilde uygulanmamaktadır." şeklinde devam etti.

Dr. Küçükkaya, işçi ve işveren arasındaki uyuşmazlıkların çözümüne yönelik ABD, İngiltere ve Türkiye'deki uygulamaları karşılaştırdı. ABD'deki EEOC (Equal Employment Opportunity Commission) ve İngiltere'deki ACAS (Advisory Conciliation and Arbitration) kurumlarının, iş mahkemelerine başvurulmasından önce işçi ve işveren anlaşmazlıklarıyla ilgilenen kamu kuruluşları olduğunu belirtti. Türkiye'de ise yalnızca iş uyuşmazlıkları üzerinde uzmanlaşmış komisyon ve personel tarafından yönetilen birimler içinde daha etkili arabuluculuk örneklerine rastlandığına dikkat çekti.

Dr. Hande Gül Küçükkaya'nın sunumunun tamamlanmasının ardından soru cevap kısmına geçildi. Ardından Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Kerem Batır, arabuluculuk ve alternatif çözüm yöntemlerinin önemini vurgulayarak açıklamalarda bulundu.

Seminerin sona ermesiyle Prof. Dr. Kerem Batır, ilk kez düzenlenen Güz Seminerleri'nin 2023-2024 Eğitim Öğretim Yılı Güz Dönemi boyunca farklı konularla devam edeceğini belirterek başarılı seminer için Dr. Hande Gül Küçükkaya'ya teşekkür etti.